德顿语是
东帝汶的官方语言,使用人口约70多万,属于
南岛语系。
东帝汶在历史上曾是
葡萄牙的
殖民地,因此德顿语中有相当多的葡萄牙语
借词。
字母
德顿语
字母表中包含25个
字母,没有c、q、y,但有ll和ñ两个字母。德顿语的
发音比较简单,
字母发音基本和葡语、西语相同,但需要注意的是ll的发音不和西语同,它有两种发音[ill]和[ll],如toalla读音可以是[to-a-il-la]也可以是[to-al-la];
字母ñ有两种
发音:
西班牙语的ñ或英语的n,不过多数人发成后者。德顿语的
重音一般在倒数第二个
音节。德顿语尚无统一的
拼写,因而在
阅读标志牌、菜单、报纸时可发现一个词有不同的
拼写形式。
语法
一、名词
名词后添加
单词 sira即构成
复数。如karreta sira 车辆(vehicles),labarik sira 孩子们(children),belun sira 朋友们(friends)
名词后加
单词 ida构成
名词的不定指型如:karreta ida 一辆车,saburaka ida 一个橘子
名词后加-nia构成
属格:mestre-nia uma 老师的家,labarik-nia kadernu 孩子的练习本
二、形容词
德顿语的
形容词放在被
修饰语之后,如:labarik ki’ik 小孩儿,uma boot 大房子
形容词的
比较级:在
形容词的后面加
单词 liu,如:ki’ik liu 较小,boot liu 较大
最高级:在
形容词后面加
短语 liu hotu,如:ki’ik liu hotu 最小,boot liu hotu 最大
表示“和......一样……”:在
形容词后加
单词 hanesan,如 boot hanesan nia 和他的一样大
三、动词
1.德顿语的
动词没有任何形态变化,连表示
时态的词也没有。要确定
动词表示的时间需通过
上下文来确定。
如Ha’u ba’,没有上下文的话这个句子可以理解成“我去了、我要去、我正在去”等等。
2.助动词
(1) sei:将要(will)
Ha’u sei fo ne’e ba Ita. 我要把它给你。
(2) atu:打算
Nia atu halo kafe’. 我打算煮咖啡。
(3) ba:将要(be going to)
Nia ba haree sinema. 我要去看电影。
(4) ona:已经 (have/has),放在
动词后面
Ha’u haree ona sinema ne’e. 我已经开过那部电影了。
如要强调可在one前加 tiha,上面那句可以改成:Ha’u haree tihu ona sinema ne’e.
(5) bele:能,会
Ha’u bele ko’alia lia-tetum. 我会说德顿语。
Ha’u la bele halo. 我不会做。
(6)tenke:必须
Ita tenke ba. 你必须去。
四、数词
1~10:ida,rua,tolu,haat,lima,neen,hitu,ualu,sia,sanulu
20,30,40~90:在2~9后加nulu:ruanulu 20,tolunulu 30,haatnulu 40
100,200,300~900:在1~9前加atus:atus ida 100, atus rua 200,atus tolu 300
1000,2000,3000~10000:在1~10前加rihun:rihun ida 1000,rihun rua 2000,rihun sanulu 10000
10000也可以说tokon或millaun
11~99:十位数+resin+1~9:tolunulu-resin-ida 31,ruanulu-resin-hitu 27
101~999:atus rua-ida 201,atus rua-sanulu 210,atus tolu-sanulu-resin-ida 311
1000以上:rihun sia-atus sia-sianulu-resin-sia 9999
五、人称代词
ha’u 我
o’ 你(对小孩或十多岁的人)
ita 你(对成年人)
ita boot您
nia他/她/它
ami 我们(听者除外)
ita 我们(包括听者)
imi 你们
sira他们/她们/它们
日常用语